Klimaatveranderingen in Spanje

Net als in de rest van de wereld, wordt ook Spanje beïnvloed door de globale klimaatverandering. Ieder land en gebied heeft zo zijn eigen kenmerken, maar voor Spanje betreft het vooral de temperatuurstijgingen, langere en frequentere droogteperioden, toenemende hittegolven... Hieronder volgt een overzicht van de effecten die klimaatverandering gedurende de komende jaren zou kunnen hebben op het klimaat in Spanje.

Allereerst, wat is klimaatverandering?

Om klimaatverandering te begrijpen, is het belangrijk om onderscheid te maken tussen 'het weer' en 'het klimaat':

• • Het weer beschrijft het weer op een bepaald moment, dat varieert over korte perioden;
  • Het klimaat beschrijft de gebruikelijke weersomstandigheden op een bepaalde plaats.

Bijvoorbeeld, klimaatverandering kan worden gekenmerkt door een klimaatevenement (stijging van de gemiddelde temperatuur, toename hevige regenval of intense droogte...) op een regelmatige en significante basis, gedurende een lange periode en in een bepaalde regio.

De concentratie van koolstofdioxide (CO2) uitstoot in de atmosfeer als gevolg van menselijke activiteiten wordt aangegeven als de belangrijkste oorzaak van klimaatverandering. Door het vermogen van de atmosfeer om warmte vast te houden te vergroten, leidt dit fenomeen, ook wel "broeikaseffect" genoemd, tot wereldwijde opwarming.

De effecten van klimaatverandering in Spanje

Klimaatverandering is nu een realiteit die over de hele wereld tot uiting komt en Spanje is daarop geen uitzondering. In het land is het volgende al waargenomen:

• • De verlenging van de zomers, geschat door AEMET (Staatsagentschap voor Meteorologie), met bijna vijf weken sinds de jaren 70 van de vorige eeuw.
  • De afname van de gemiddelde rivierstromen, in sommige gevallen met meer dan 20% in de afgelopen decennia.
  • De uitbreiding van het semi-aride klimaat*, met meer dan 30.000 km2 nieuwe semi-aride gebieden in slechts enkele decennia. *)Een semi-aride klimaat is een type klimaat waarin er net niet te weinig regen valt om een volledige woestijn te ondersteunen, maar ook niet voldoende om uitgebreide bosgebieden te ondersteunen. Het is een overgangstype tussen woestijnklimaat en een vochtiger (land)klimaat.
  • De toename van hittegolven, steeds vaker, langer en intenser.

Bron: MITECO (het ministerie dat verantwoordelijk is voor beleid op het gebied van milieu en klimaatverandering).

Buiten dat bemerken we ook: stijging van de zeespiegel, overstromingen, woestijnvorming, uitdroging en afsterving van autochtone vegetatie, verandering van ecosystemen, proliferatie van invasieve insectensoorten zoals de Aziatische tijgermug... Al deze ontwikkelingen hebben gevolgen voor de economie en verhogen de risico's voor de menselijke gezondheid.

Wat is de verwachting vanaf 2050?

In de tweede helft van de eeuw is het zeer waarschijnlijk dat de klimatologische verschijnselen die we vandaag de dag al waarnemen, zullen toenemen in intensiteit en frequentie en zich geografisch zullen verspreiden over heel Spanje: stijgingen van zowel de maximale als de minimale temperaturen, een matige afname van de neerslag en de bewolking, langere en frequentere droogteperioden, langere, frequentere en intensievere hittegolven met als gevolg lokaal noodweer...

Volgens de informatie van El Tiempo kunnen deze effecten nu al op precieze locaties in het land wordt aangegeven:

• • Andalusië: de frequentie en intensiteit van hittegolven zullen toenemen in 2050.
  • Balearen: ontstaan van DANA’s * kunnen frequenter worden.
    *) Een DANA is een atmosferisch fenomeen -ook bekend als een 'gota fría'- dat bestaat uit de vorming van gesloten, gedefinieerde en aanhoudende depressies met koude lucht, gescheiden of losgekoppeld van het brongebied waar ze vandaan komen. Het is een potentieel gevaarlijke atmosferische verschijnsel wat zich vooral kan manifesteren in de zomer en herfst en het manifesteert zich door heftige regenval en soms zelfs hagel, harde windstoten, heftig onweer met soms modderstromen en overstromingen als gevolg.
  • Barcelona: de maximale zomertemperaturen kunnen in 2070 meer dan 16 dagen boven de 35 graden uitkomen.
  • Canarische Eilanden: de binnenkomst van ‘calima’ of het bruine zand vanuit de Sahara via de atmosferische luchtstromen zou vaker kunnen voorkomen.
  • Madrid: de maximale zomertemperaturen kunnen in 2080 meer dan 79 dagen boven de 35 graden uitkomen.
  • Murcia: 85% van de regio zou mogelijk onder de 10 mm totale jaarlijkse bevloeiing kunnen uitkomen, wat zou kunnen leiden tot een afname van tot wel 40% van de huidige eigen watervoorzieningen/bronnen in 2050.
  • Baskenland: meer dan 200 hectare van de kust van Biskaje zal in 2050 risico lopen op overstromingen.

Maatregelen tegen klimaatverandering in Spanje

Op de Conferentie van de Partijen (COP klimaatakkoord in Parijs) in december 2015 keurden 195 landen verschillende doelstellingen goed om broeikasgassen te verminderen en de gevolgen van de opwarming van de aarde te verminderen en aan te passen. Het doel van de overeenkomst van Parijs is om een wereldwijde opwarming van meer dan 2°C boven pre-industriële niveaus te voorkomen en de inspanningen voort te zetten om deze te beperken tot 1,5°C.

In deze context moeten de inwoners van Spanje hun activiteiten en levensstijl aanpassen om hun impact op het klimaat te beperken, terwijl ze tegelijkertijd hun ‘CO2-footprint’ verminderen.

Sommige gevolgen van klimaatverandering kunnen worden verminderd met relatief simpele maatregelen zoals bijvoorbeeld:

• • Kiezen voor duurzame (hybride en elektrische) vervoersmiddelen;
  • Een gezonder en gevarieerder dieet volgen (minder belastend voor milieu);
  • Kiezen voor een ‘groene’ elektriciteitsleverancier;
  • Het energieverbruik optimaliseren, bijvoorbeeld middels het plaatsen van zonnepanelen, het isoleren van je woning en/of de installatie van een warmtepomp.

De SPAANSE Costa Blanca heeft een begenadigd microklimaat

Volgens de World Health Organisation heeft deze omgeving het gezondste klimaat van Europa en is het gezegend met een bijzonder microklimaat. Een gemiddelde temperatuur van 17 graden in januari is tenslotte zeer aangenaam. In de winter kunnen de temperaturen gedurende de dag oplopen oplopen tot 20 - 24 graden of warmer. Het feit dat de driehoekige landtong tussen de steden Valencia en Alicante in zee steekt, speelt hierbij een belangrijke rol.

• In de winter is de Middellandse Zee nog relatief lang warmer dan de luchttemperatuur. Dus dan ligt er een soort warmwater-gebiedje om de landpunt heen, wat als 'kruik' dient. In de zomer is het omgekeerde het geval en zorgt de zee juist voor de nodige verkoeling.
• Dit is echter niet de enige factor die een rol speelt bij dit microklimaat. Achter de Costa Blanca liggen een aantal omvangrijke laaggebergtes. Deze laaggebergtes zijn echter hoog genoeg om te voorkomen, dat de kou vanuit het binnenland de Costa Blanca bereikt.
• Een derde factor is dat voor de kust een stroming ligt die er voor zorgt dat de bewolking vaak wijkt.

De ‘biologische’ winter duurt hier maar zo’n goede 3 maanden en de zomers zijn, in tegenstelling tot zuid Spanje en centraal Spanje, ook milder. De thermometer gaat bijvoorbeeld in Murcia,  Andalucië en Castilla la Mancha regelmatig richting de 45+ graden. Aan de Costa Blanca is het vrij ongebruikelijk dat het 40 graden wordt en dat is een heel aangenaam verschil. In de zomers liggen de temperaturen hier tussen de 30 en de 35 graden. En gezien het feit dat het een kustgebied betreft, staat er bovendien meestal een lekker verkoelend zeebriesje.

Echter, uitzonderingen zijn hier, net als in de rest van de wereld, ook het geval. In 2007 bleef er - juist door de geografische ligging- een ‘DANA’-depressie meer dan 24 uur ronddraaien boven het ‘puntje’ van de Costa Blanca met dramatische gevolgen (bovenstaande foto spreekt voor zich).
Maar nogmaals, door de gunstige ligging van de Costa Blanca is de verwachting dat de hierboven beschreven toekomstige klimaatveranderingen in deze kuststreek beperkt zullen blijven.