GESCHIEDENIS VAN ROZIJNEN EN ZOETE WIJNEN
Het dorpje Llíber en het aangrenzende dorp Xaló/Jalón delen een erfgoed van druivenplantages en genieten van een unieke geografische ligging, tussen de bergen Bernia en Castell de la Solana, met de rivier de Gorgos die door het dal stroomt. Naast de kenmerkende architectuur, met geplaveide straatjes die middeleeuwse charme uitstralen in Llíber en de iconische kerk met zijn blauw betegelde koepel in Xaló/Jalón, en de beide kernen met oude dorpshuizen en -pleinen, ademen beide dorpen vooral de sfeer van druiven, rozijnen en wijn. Deze vallei kent een rijke geschiedenis die teruggaat tot de oudheid en heeft door de eeuwen heen verschillende beschavingen zien komen en gaan, waaronder de Romeinen, Moren en christelijke koninkrijken.
ROZIJNEN....
In 1472 waren de Moorse boeren van Jalón de belangrijkste leveranciers van Moscatel-druiven aan het koninkrijk Valencia. In de 18e en 19e eeuw exporteerde Jalón zijn druiven en rozijnen naar Amerika en de rest van Europa. In deze periode werden overal de beroemde ‘RiuRaus’ gebouwd. Een RiuRau is te herkennen aan de bogen die de structuur sieren. De druiven worden op een unieke manier gedroogd, in de zon en profiterend van de heersende zeebries.
Eind september, als de druiven rijp zijn, worden er oogstfeesten georganiseerd waarbij de oude methodes worden gedemonstreerd. Een deel van de geoogste druiven, vers geplukt van het land, wordt naar het dorp worden gebracht om er rozijnen van te maken. Dit middels een vrolijke muzikale optocht en nog op de ouderwetse manier, met paard en wagen. In een veld tussen de wijngaarden volgt een demonstratie van de 'escaldà' waar de druiven, zoals ook al in vroegere tijden, allereerst worden geblancheerd in kokend water. Hierdoor knapt het knapperig velletje van de druif, waardoor deze later in de zon sneller droogt tot een rozijn of 'pasa'.
De vrouwen uit het dorp keuren de eerste geblancheerde druiven en laten eventueel daarna nog weten of er meer zuiveringszout (baking soda) aan het water moet worden toegevoegd (dit om pesticiden te verwijderen) en of het velletje wel voldoende is gebarsten. Zo niet, dan moeten de druiven nog wat langer ondergedompeld worden. Nadat de vrouwen hun goedkeuring hebben gegeven, worden de druiven op de rieten matten zorgvuldig verspreidt om ze goed in de zon en wind te kunnen laten drogen. ´s Avonds worden er matten op tussenliggende houten blokjes opeengestapeld en afgedekt met de doeken. Hierdoor wordt voorkomen dat de druiven ´s nachts en ´s morgens vroeg weer te vochtig worden. Het hele droogproces duurt -afhankelijk van het weer- in totaal ongeveer 2 weken en de druiven worden halverwege het droogproces gekeerd.
Het drogen van fruit is een unieke conserveringsmethode die het vochtgehalte met ongeveer 75% verlaagt en de zuurtegraad van het fruit neutraliseert door het hoge suikergehalte. Dit versnelde droogproces voorkomt dat schimmels en bacteriën op het fruit kunnen overleven. Veel vitaminen en mineralen blijven behouden tijdens het droogproces, alleen vitamine C gaat verloren. Geel-groene rozijnen worden op de wijnstok gedroogd, beschermd door een papieren zak of net. Dit zorgt voor een fruitigere smaak en minder zoetheid. Biologisch gedroogd fruit is idealiter ongezwaveld en ongezoet. Veel rozijnen worden geolied met zonnebloemolie om het uiterlijk te verbeteren, de textuur te verzachten en klonteren te voorkomen.
EN WIJNEN
Echter het grootste aandeel van de rijpe druivenoogst wordt naar de ‘cooperativos / bodegas’ gebracht om er diverse wijnen, maar ook vermout en likeuren van te maken. Eind september is het daar dan ook een komen en gaan van tractoren met aanhangers vol met druiven, de chauffeurs van (zeer) jong tot (zeer) oud en soms vergezeld door één of meedere honden op de 'bok'. Een waar schouwspel.
De bodega van Xaló/Jalón werd gebouwd aan het begin van de jaren '60, in eerste instantie als verzamel- en opstalplek van wijnbouwmateriaal van de leden zelf, zoals persen, tanks en vaten. Maar tegelijkertijd werd ook de wijsheid, kennis en kunst van hen allemaal samengebracht inclusief de inbreng en ervaring van de oudste wijnmakers.
In de loop der jaren heeft dit wijnhuis zich aangepast aan nieuwe technologieën en van die eerste wijnen en moscatels / mistelas van de Giró variëteit, die destijds uitsluitend in bulk werden verkocht, zijn ze overgegaan op het bottelen van wijnen van hoge kwaliteit, die je in hun installaties kunt proeven. De ster van hun aanbod is ongetwijfeld de witte Moscatelwijn, met de droge en zoete Bahia de Dénia op kop. De wijnen zijn afkomstig van de diepe en frisse klei-leemgronden van de Pla de Lliber. Tegenwoordig echter, hebben ze ook andere variëteiten zoals Tempranillo en introduceren ze internationale variëteiten zoals Merlot, Sirah, Cabernet Sauvignon. De ontwikkeling staat niet stil.
Een ander wijnhuis in Pla de Llíber is het wijnhuis van Pepe Mendoza. Pepe Mendoza, een vooraanstaande figuur in de Valenciaanse wijnwereld, staat bekend om zijn streven naar mediterrane puurheid in zijn wijnen. Wat ooit in 2016 als een experiment begon, is nu uitgegroeid tot de essentie van het ecologische wijnhuis, met behulp van oude Giró-wijnstokken. De wijnstokken zijn aangeplant in 1923, 1940 en 1960 en Pepe Mendoza laat zijn creativiteit de vrije loop om wijnen te maken met verschillende variëteiten, waaronder deze giró: "Deze giró is gemaakt van oude wijnstokken, beker-geleid en strikt zonder irrigatie, met de verbinding Sardinië-Mallorca-Alicante als oorsprong. Het is een wijn met veel kracht, waarin de klei en het ijzer van de bodem te proeven zijn", aldus de oenoloog en wijnbouwer.
Het uitzonderlijke resultaat van zijn inspanning is dat het wijnjaar binnen enkele dagen uitverkocht was, wat de enorme aantrekkingskracht van zijn product voor wijnliefhebbers onderstreept. Pepe Mendoza's passie voor zijn vak garandeert een unieke ervaring voor iedereen die een van zijn flessen opent. Een bezoek aan zijn bodega is dan ook echt een aanrader.
EXCURSIES
In de regio Marina Alta zijn er talloze excursies en wijnmakerijen die inzicht bieden in de wijnsector van Alicante. Hoewel het wijntoerisme in deze provincie meer overheerst in de steden in het binnenland, heeft de kust ook verschillende verleidelijke wijnmakerijen die wachten om ontdekt te worden, onder andere door de Alicante Wijnroute te volgen. Een kleine greep uit de interessantsten onder hen, naast de hierboven reeds beschreven 'bodegas':
* Jesús Pobre - Les Freses: Dit wijnhuis in de Marina Alta dankt zijn naam aan het verleden van zijn land, waar vroeger aardbeien groeiden vlak bij de berg Montgó. Tegenwoordig hebben ze wel negen wijnsoorten met dezelfde identiteit.
* Xaló/Jalón - Bodegas Riko: Ontdek het eeuwenoude gebouw. In deze wijnmakerij kun je uit de eerste hand het leven van de wijnmaker ervaren. Wijnproeverij vergezeld door lekkere lokale worst en vleeswaren
* Teulada - Bodega Teulada: De vereniging telt 103 leden die zoete moscatel, vermout van moscatel, mousserende moscatel, cava van moscatel en droge witte moscatelwijn produceren. En hun smaak is, naar men zegt, uniek: wijnen met de essentie van vijf zeewinden.
* Sierra de Bernia - Maserof: Een 17e eeuwse boerderij/restaurant vol met antiek en overblijfselen uit vervlogen tijden. Kleinschalige wijnproductie. De wijn van vandaag wordt nog steeds geproduceerd volgens de oude tradities. Bezoek de wijmakerij in september en wellicht ziet u hoe de druiven worden geoogst en vervolgens traditioneel worden platgetrapt met de blote voeten.